Σοβαρά ραδιενεργά ατυχήματα που δεν έγιναν ποτέ γνωστά Καταστροφικές εκλύσεις ραδιενέργειας που διέφυγαν της παγκόσμιας προσοχή

H ανθρωπότητα πειραματίζεται με την πυρηνική ενέργεια εδώ και δεκαετίες, άλλοτε για καλό και άλλοτε για κακό, μετρώντας εμφατικές νίκες αλλά και ηχηρές ήττες στην πορεία.

Κι έτσι μια σειρά από ραδιενεργά ατυχήματα ήταν λίγο-πολύ φυσικό να συμβούν στο ανθρώπινο αυτό παιχνίδι με το άγνωστο, αν και στην πραγματικότητα μιλάμε για πολύ περισσότερα από μια χούφτα πυρηνικά παρατράγουδα!

Κι αν η Φουκουσίμα είναι το Τσέρνομπιλ του σήμερα, αυτές δεν είναι δυστυχώς οι μόνες πυρηνικές καταστροφές που γνώρισε ο πλανήτης μας, εκλύοντας φονικά κύματα ραδιενέργειας σε γειτονικές χώρες και αθώους πολίτες…

Το παραλίγο αμερικανικό Τσέρνομπιλ

Το Εργαστήριο Πεδίου της Σάντα Σουζάνα (SSFL) δίπλα στο Λος Άντζελες, ένα πεδίο βολής 3.000 σχεδόν στρεμμάτων, χρησιμοποιούνταν από ανεξάρτητους προμηθευτές της NASA για τα δοκιμαστικά πυραυλικών τεχνολογιών. Κι έτσι ήταν μολυσμένο με τοξικά χημικά και ραδιενέργεια, την ίδια ώρα που ο καθαρισμός της περιοχής λογιζόταν ακατόρθωτος, καθώς τα απίστευτα επίπεδα μόλυνσης αλλά και οι περισσότεροι από 10 πυρηνικοί αντιδραστήρες του συγκροτήματος έκαναν κάθε απόπειρα να φαντάζει σταγόνα στον ωκεανό.

Το ήδη ζοφερό αυτό κλίμα ήρθε να ανατρέψει προς το χειρότερο η μερική τήξη του μεγαλύτερου αντιδραστήρα της εγκατάστασης στις 13 Ιουλίου 1959. Σύμφωνα με τις αναφορές που είδαν αργότερα το φως της δημοσιότητας, τα επίπεδα της ραδιενέργειας κατά τη στιγμή του ατυχήματος ήταν «ξεκάθαρα πάνω από το όριο». Για να αποτραπεί μάλιστα μια έκρηξη που θα συγκρινόταν κάλλιστα με το Τσέρνομπιλ, οι ιθύνοντες απελευθέρωσαν ραδιενεργό νέφος στην ατμόσφαιρα, θέλοντας να εκτονώσουν την πίεση.

Στην υπεράνθρωπη προσπάθεια για την επισκευή του αντιδραστήρα που ακολούθησε τις επόμενες εβδομάδες, πολλές ακόμα εκλύσεις ραδιενέργειας έλαβαν χώρα, κυρίως κατά τις νυχτερινές ώρες ώστε να περάσει η επιχείρηση όσο πιο απαρατήρητη γινόταν. Όπως γράφτηκε στα εσωτερικά υπομνήματα, οι κάτοικοι των γύρω περιοχών «βομβαρδίζονταν διαρκώς με ραδιενέργεια», αν και η Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας των ΗΠΑ ανέφερε έπειτα από 6 εβδομάδες ότι ένα μικρής έκτασης επεισόδιο έλαβε χώρα στον αντιδραστήρα, χωρίς ευτυχώς να υπάρξει διαρροή ραδιενέργειας.

Η αλήθεια και η πραγματική έκταση του επεισοδίου δεν θα γίνονταν μάλιστα γνωστές πριν από το 1979, καθώς όσοι γνώριζαν εξαναγκάστηκαν να κρατήσουν τα στόματά τους κλειστά με ρήτρες εχεμύθειας. Και δεν ήταν η μόνη φορά που πυρηνικός αντιδραστήρας του SSFL παρουσίαζε πρόβλημα, καθώς αρκετά ακόμα γεγονότα έλαβαν χώρα στη δεκαετία του 1960, τα οποία συνδέθηκαν αργότερα με τα υψηλά ποσοστά του καρκίνου στις γειτονικές κοινότητες.

Το 2007, όταν η αμερικανική κυβέρνηση αποφάσισε να το ερευνήσει, αποδείχτηκε ότι συγκεκριμένοι τύποι καρκίνων που συνδέονται με τη ραδιενέργεια είχαν κατά 60% συχνότερη εμφάνιση σε μια ακτίνα 3 χιλιομέτρων από την ερευνητική εγκατάσταση, με κάθε σχεδόν σπίτι να έχει το δικό του κρούσμα…

Το πυρηνικό πρόγραμμα του Τομσκ-7

Η πόλη της Σιβηρίας που είναι σήμερα γνωστή ως Σεβέρσκ ήταν στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου άλλη μια μυστική σοβιετική πόλη 107.000 ανθρώπων που στέγαζε όσους εργάζονταν στην Κοινοπραξία Χημικών της Σιβηρίας, μια εγκατάσταση που έφτιαχνε πυρηνικές κεφαλές από ουράνιο και πλουτώνιο για λογαριασμό του σοβιετικού πυρηνικού οπλοστασίου. Στο Τομσκ-7 (που δεν πρέπει να συγχέεται με τη γειτονική και παμπάλαια σιβηρική πόλη Τομσκ) κατοικούσαν οι υπάλληλοι και οι οικογένειές τους σε πλήρη μυστικότητα, αν και έμελλε να γνωρίσουν την πυρηνική συμφορά από πρώτο χέρι.

Η Κοινοπραξία Χημικών γνώρισε μια σειρά από ατυχήματα και δυσλειτουργίες, με το πιο σοβαρό να λαμβάνει χώρα σχετικά όψιμα, στις 6 Απριλίου 1993, όταν μια δεξαμενή που έφερε 8,7 κιλά ουρανίου και 450 γραμμάρια πλουτωνίου παρουσίασε πρόβλημα, πιθανότατα από λανθασμένο ανθρώπινο χειρισμό. Η πυρηνική δεξαμενή έσκασε λοιπόν συμπαρασύροντας δύο ορόφους του εργοστασίου και τυλίγοντας στις φλόγες ακόμα και τη οροφή του κτιρίου.

Η έκλυση ραδιενέργειας τύλιξε μια περιοχή 120 τετραγωνικών χιλιομέτρων σε ραδιενεργό νέφος και σε κάποια σημεία η συγκέντρωση ραδιενέργειας ανήλθε σε 100 φορές πάνω από τα φυσιολογικά επίπεδα. Ακόμα χειρότερα, το χώμα θα παραμείνει τοξικό για πάμπολλες δεκαετίες, σε μια περιοχή εξάλλου που η ραδιενεργή μόλυνση έχει συσσωρευτεί εδώ και χρόνια. Τουλάχιστον άλλα 30 σοβαρά ατυχήματα έχουν λάβει χώρα στην Κοινοπραξία Χημικών της Σιβηρίας στις δεκαετίες της λειτουργίας της, φέρνοντας τον όλεθρο κυρίως στον πληθυσμό του σημερινού Σεβέρσκ, ο οποίος εκτίθεται σε φονικές δόσεις ραδιενέργειας κάθε τόσο…

Η αμερικανική Βραχώδης Πεδιάδα

Το Εργοστάσιο της Βραχώδους Πεδιάδας ήταν εγκατεστημένο 26 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του Ντένβερ και έφτιαχνε πλουτώνιο για πυρηνικές κεφαλές. Με το πλουτώνιο να παραμένει εξαιρετικά ασταθές ως στοιχείο και να αυταναφλέγεται ακόμα και χωρίς εξωτερική πηγή ανάφλεξης, τα ατυχήματα έδιναν και έπαιρναν στη μυστική εγκατάσταση.

Στις 11 Σεπτεμβρίου 1957 ξέσπασε λοιπόν πυρκαγιά στο Κτίριο 71 που γινόταν η επεξεργασία του πλουτωνίου, το οποίο τυλίχθηκε στις φλόγες παρά τους τόσους μηχανισμούς πυρασφάλειας. Οι ειδικοί που έσπευσαν να παλέψουν με τις πύρινες γλώσσες, αν και ήξεραν ότι νερό δεν έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για κανέναν λόγο, πανικοβλήθηκαν από τις μπλε φλόγες (που σηματοδοτούσε φονικές δόσεις ραδιενέργειας) και έριξαν τελικά νερό, προκαλώντας μια τεράστιας έκτασης έκρηξη. Τόσο τεράστια που εκτόξευσε φλόγες 60 μέτρων πάνω από το φουγάρο και έκαιγε για 13 ολόκληρες ώρες πριν τεθεί τελικά υπό έλεγχο.

Όσο γίνονταν βέβαια αυτά, ραδιενεργός καπνός τύλιγε το Ντένβερ, την ίδια ώρα που ένα σχολείο που ήταν χτισμένο επικινδύνως κοντά στον αντιδραστήρα μολύνθηκε βαρέως από το πλουτώνιο που απελευθερώθηκε στην ατμόσφαιρα. Ίχνη πλουτωνίου σε ασυνήθιστες συγκεντρώσεις εντοπίστηκαν μέχρι και 50 χιλιόμετρα μακριά από το εργοστάσιο, αν και κανένας κάτοικος δεν ενημερώθηκε να εγκαταλείψει την εστία του.

Μόνο το 1969, όταν παρόμοια φωτιά στο Εργοστάσιο της Βραχώδους Πεδιάδας θα ανάγκαζε το Υπουργείο Ενέργειας να αποκαλύψει την πλήρη έκταση του επεισοδίου, έγινε γνωστό το πυρηνικό ατύχημα που μόλυνε την περιοχή με υψηλότερες συγκεντρώσεις πλουτωνίου και από το Ναγκασάκι ακόμα.

Και σαν να μην έφτανε αυτό, από τις επιτόπιες έρευνες των υγειονομικών αρχών εντοπίστηκαν 5.000 βαρέλια του εργοστασίου που απελευθέρωναν ανενόχλητα στο χώμα ραδιενεργά απόβλητα εδώ και τουλάχιστον 11 χρόνια! Σήμερα η περιοχή είναι καταφύγιο άγριας ζωής, καθώς θα περάσουν αρκετές χιλιάδες χρόνια για να γίνει και πάλι βιώσιμη για τον άνθρωπο…

Η απόρρητη ναυτική βάση του K-431

Κολπίσκος κοντά στο Βλαδιβοστόκ στέγαζε άλλοτε μια μυστική ναυτική βάση στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, όπου έδεσε το πυρηνικό υποβρύχιο K-431 στις 10 Αυγούστου 1985. Οι δύο πυρηνικοί αντιδραστήρες του υποβρυχίου επισκευάστηκαν και μια μέρα πριν αναχωρήσει ανεφοδιάζονταν επιτυχώς, όταν κύμα από διερχόμενο πλοίο λίκνισε το πλοιάριο που ανεφοδίαζε το υποβρύχιο.

Ο μηχανικός βραχίονας του πλοιαρίου χτύπησε πάνω στον αντιδραστήρα καταστρέφοντάς τον, προκαλώντας άμεσα μια τεράστια έκρηξη που εκτόξευσε μακριά το καπάκι του των 12 τόνων και απελευθέρωσε στην ατμόσφαιρα όλο το ραδιενεργό περιεχόμενό του, προκαλώντας αυτόματα τον θάνατο 10 ανθρώπων. Οι ραδιενεργές φλόγες ανήλθαν σε ύψος 50 μέτρων αφήνοντας έκδηλα ραδιενεργά ίχνη σε μια ακτίνα 3,5 χιλιομέτρων.

Τόσο ο κόλπος όσο ο βυθός και η προκυμαία μολύνθηκαν με το τεχνητά παραγόμενο ραδιενεργό ισότοπο κοβάλτιο-60, στέλνοντας τη συγκέντρωση της ραδιενέργειας 16.000 φορές πάνω από τα φυσιολογικά επίπεδα. Η φωτιά χρειάστηκε δύο ώρες για να τεθεί υπό έλεγχο, ενώ τα ραδιενεργά υλικά συνέχιζαν να απελευθερώνονται από το K-431 για πολλές ακόμα ώρες.

Από τους 2.000 ανθρώπους που πήραν μέρος στην επιχείρηση, οι 290 μολύνθηκαν με ραδιενέργεια και 10 ακόμα παρουσίασαν άμεσα συμπτώματα ραδιενεργής τοξίνωσης. Το κατεστραμμένο πυρηνικό υποβρύχιο μεταφέρθηκε σε γειτονική βάση υποβρυχίων και το περιστατικό παρέμεινε μυστικό μέχρι το 1993. Στις έρευνες που έγιναν σε όσους είχαν λάβει μέρος στη σωστική αποστολή την ίδια χρονιά, αποδείχτηκε ότι συνέχιζαν να εμφανίζουν επίπεδα ακτινοβολίας ακόμα και 2.000 φορές πάνω από το φυσιολογικό, όπως και η ευρύτερη χερσόνησος φυσικά με τους 30.000 κατοίκους. Το K-431 αποσυναρμολογήθηκε το 2010, όπως και άλλα κατεστραμμένα πυρηνικά υποβρύχια που έσπερναν την καταστροφή στην περιοχή εδώ και χρόνια…

Ο πυρηνικός Εγκέλαδος της Ιαπωνίας

Ο Πυρηνικός Σταθμός Κασιβαζάκι-Καρίβα της επαρχίας Νιιγκάτα στην Ιαπωνία είναι ο μεγαλύτερος του κόσμου, παράγοντας αξιοζήλευτα επίπεδα ενέργειας. Όταν δουλεύει φυσικά! Από το 1997, όταν και έγινε πλήρως λειτουργικός, τα απανωτά σκάνδαλα για την κατασκευή και τη λειτουργία του αναγκάζουν τις Αρχές να κλείνουν επανειλημμένα κάποιον από τους εφτά (ή ακόμα και τους εφτά) αντιδραστήρες του.

Η ιαπωνική κυβέρνηση προσπάθησε να αποκρύψει τα πολλά ψεγάδια του και να «πειράξει» τις μελέτες που ήθελαν τον σταθμό ελαττωματικό σε βασικά χαρακτηριστικά του, αν και μετά τον Εγκέλαδο της 16ης Ιουλίου 2007 τίποτα δεν θα μπορούσε πια να μείνει στο σκοτάδι. Ο σεισμός των 6,8 Ρίχτερ είχε επίκεντρο μόλις 24 χιλιόμετρα μακριά από το πυρηνικό εργοστάσιο ενέργειας, όταν και φάνηκε ότι οι εγκαταστάσεις ήταν σχεδιασμένες να αντέχουν μικρότερης έντασης σεισμούς (η Ιαπωνία εκσυγχρόνισε την αντισεισμική της νομοθεσία το 2006).

Η τραγωδία της Φουκουσίμα το 2011 έμελλε να γίνει ζοφερό ορόσημο εδώ, αναβιώνοντας για τα καλά τα πυρηνικά φαντάσματα της Ιαπωνίας, αν και ο Πυρηνικός Σταθμός Κασιβαζάκι-Καρίβα δεν πήγε πίσω σε όρους τρόμου, προοιωνίζοντας ενδεχομένως τα τεκταινόμενα της Φουκουσίμα: η Ηλεκτρική Υπηρεσία του Τόκιο ομολόγησε πως 1.200 λίτρα ραδιενεργού υγρού διέρρευσαν στη θάλασσα, την ίδια ώρα που ο Εγκέλαδος χτύπησε και τις δεξαμενές των ραδιενεργών αποβλήτων. Αργότερα έγινε γνωστό πως ένας αγωγός απελευθέρωνε ραδιενεργό ιώδιο εδώ και μέρες.

Η σχετική αναφορά της Υπηρεσίας Πυρηνικής Πληροφόρησης με ημερομηνία 19 Ιουλίου ισχυρίστηκε ότι η ραδιενεργή διαρροή ήταν σαφώς χειρότερη από τις μετριοπαθείς αρχικά εκτιμήσεις, κάνοντας τώρα λόγο για πολλαπλές πηγές απελευθέρωσης ραδιενεργών υλικών σε νερό, υπέδαφος και ατμόσφαιρα. Την ίδια ώρα, το υπόμνημα μιλούσε για εκτεταμένες φθορές και καταστροφές στην υποδομή του πυρηνικού σταθμού, συμβάλλοντας κι αυτός με τη σειρά του στο ολέθριο πυρηνικό ατύχημα…

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΣ «ΠΥΡΑΥΛΟΣ» ΤΕΣΛΑ

Tesla κανείς;

Η αμερικανική εταιρεία ηλεκτροκίνητων σπορ οχημάτων ανακοίνωσε το «προσιτό» Μodel 3 με τιμή 35.000 δολαρίων

Το πολυαναμενόμενο «μπάτζετ» μοντέλο της ανακοίνωσε η αμερικανική εταιρεία πολυτελών ηλεκτροκίνητων σπορ οχημάτων, Tesla Motors. Το Model 3, όπως ονομάζεται η «προσιτή» της πρόταση θα ξεκινάει από τα 35.000 δολάρια – δηλαδή περίπου 30.600 ευρώ, σχεδόν στην μισή τιμή από τα υπόλοιπα μοντέλα της εταιρείας – θα είναι 20% μικρότερο από το Model S και θα διαθέτει γυάλινη οροφή.

Προσιτός οικολογικός «πύραυλος»

Στο πλαίσιο της επίσημης παρουσίασης της Tesla σε μια αίθουσα με 800 παρευρισκόμενους στο Χόθορν, στην Καλιφόρνια, ο ιδρυτής Έλον Μασκ, έπειτα από μια μεγάλη ομιλία γύρω από τον οικολογικό προσανατολισμό της εταιρείας στράφηκε στο ταξίδι προς το προσιτό, αποκαλύπτοντας επί σκηνής ένα κόκκινο, ένα ασημί και ένα μαύρο ματ Model 3.

Σύμφωνα με τον ίδιο, η χαμηλότερη τιμή του νέου μοντέλου δεν σημαίνει ότι αυτό θα υστερεί σε επιδόσεις. «Στην Tesla, δεν φτιάχνουμε αργά αυτοκίνητα» τόνισε, αποκαλύπτοντας παράλληλα ότι το Model 3 θα αγγίζει 0-100 χλμ./ώρα σε μόλις έξι δευτερόλεπτα. Το όχημα θα έχει εμβέλεια 346 χλμ. ανά φόρτιση και χωρητικότητα πέντε ατόμων. Η γυάλινη οροφή του, σύμφωνα με τον Μασκ, θα προσφέρει στους επιβαίνοντας ένα «αίσθημα ελευθερίας».

Ο ίδιος υποστήριξε ότι χάρη στο γεγονός ότι το Model 3 – όπως και το Model S – θα διαθέτει πορτμπαγκάζ στο πίσω αλλά και στο μπροστινό του μέρος, γεγονός που σημαίνει ότι θα διαθέτει περισσότερο αποθηκευτικό χώρο από κάθε άλλο βενζινοκίνητο όχημα της κατηγορίας του.

«Είμαι αισιόδοξος ότι τα πρώτα οχήματα θα κυκλοφορήσουν μέσα στο 2017» δήλωσε ο δισεκατομμυριούχος ιδιοκτήτης της Tesla Motors. Η εταιρεία ανακοίνωσε σχετικά, ότι η παράδοση των πρώτων οχημάτων στους ιδιοκτήτες τους πρόκειται να ξεκινήσει προς τα τέλη του έτους.

Αρκετοί αναλυτές ωστόσο, εμφανίζονται σκεπτικοί απέναντι στο σύντομο αυτό χρονικό διάστημα, δεδομένων των καθυστερήσεων που είχε η εταιρεία κατά το παρελθόν. Χαρακτηριστική περίπτωση το Model X, το οποίο ενώ είχε ανακοινωθεί ότι επρόκειτο να κυκλοφορήσει στις αρχές του 2014, τελικά κυκλοφόρησε το φθινόπωρο του 2015.

Νέα μπαταρία, νέα τιμή

Οι ειδικοί πιστεύουν ότι το μυστικό της μείωσης της τιμής του νέου μοντέλου κρύβεται στην οικονομικότερη μπαταρία που θα φιλοξενεί στο εσωτερικό του. Συγκεκριμένα, η εταιρεία σε συνεργασία με την Panasonic ετοιμάζουν το «Gigafactory» όπως το αποκάλεσε ο Μασκ: ένα υπερεργοστάσιο πέντε δισεκατ. δολαρίων στην Νεβάδα, το οποίο όπως φαίνεται θα κατασκευάζει τις νέες μπαταρίες για το «γοητευτικό» Model 3. Η τεράστια γραμμή παραγωγής του εν λόγω εργαστασίου, αναμένεται να ψαλιδίσει το κόστος των μπαταριών κατά 30%.

Μέσα στο πρώτο 24ωρο, σύμφωνα με την εταιρεία, οι προπαραγγελίες του Model 3 ξεπέρασαν τις 115.000, υποδεικνύοντας την νέα «τρέλα» των Αμερικανών. Ουρές δημιουργήθηκαν έξω από σημεία πώλησης Tesla σε όλον τον κόσμο, όπου κόσμος περίμενε υπομονετικά, προκειμένου να καταβάλλει την προκαταβολή των 1.000 δολαρίων για την προπαραγγελία του οικονομικού οικολογικού «πύραυλου». Δεν ήταν λίγοι οι αναλυτές μάλιστα, που έσπευσαν να παραλληλίσουν τις ουρές για ένα Model 3 με εκείνες που δημιουργούνταν έξω από τα καταστήματα της Apple κατά την κυκλοφορία των πρώτων iPhone.

Το Βημα

ΠΡΟΟΔΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΣΥΣΤΗΞΗ

Πράσινες πυρηνικές μονάδες!

Το όνειρο της «καθαρής» πυρηνικής ενέργειας, χωρίς επικίνδυνα ραδιενεργά απόβλητα, βρίσκεται τώρα πιο κοντά στην πραγματικότητα. Πρόοδος σημειώθηκε στο μέτωπο της πυρηνικής σύντηξης, ενώ νέα ώθηση πήρε η εκμετάλλευση του θορίου, ραδιενεργού στοιχείου που δεν έχει τις «παρενέργειες» του ουρανίου

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ:  21/03/2010 06:53

Ο θόλος των 192 «πυροβόλων-λέιζερ», στην Καλιφόρνια, όπου επιτεύχθηκε η πρώτη πραγματικά αποδοτική σύντηξη πυρήνων

Είναι μάλλον σίγουρο ότι όσοι παρακολουθούν επιμελώς τις εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα θα ένιωσαν συμπτώματα ιλίγγου το πρώτο τρίμηνο του 2010. Και ο λόγος είναι τριπλός: Πρώτα, τον Ιανουάριο, είχαμε ανακοινώσεις για επιτεύγματα στην πυρηνική σύντηξη, την πολυπόθητη επί Γης επίτευξη της ενέργειας του Ηλιου. Επειτα, τον Φεβρουάριο, είχαμε τον οικολογικού προφίλ πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα να εξαγγέλλει το πρώτο εδώ και 31 χρόνια πρόγραμμα επανεπένδυσης σε πυρηνικούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας από σχάση πυρήνων! Μάλιστα στις 16 Φεβρουαρίου υπέγραψε και την πρώτη εγγύηση πιστώσεων 8,3 δισ. δολαρίων για την κατασκευή δύο τέτοιων σταθμών στην Πολιτεία της Γεωργίας. Συνολικά ο πρόεδρος ζητεί από το Κογκρέσο να εγκρίνει σχετικές πιστώσεις 54 δισ. δολαρίων «ώστε να απεξαρτηθεί η χώρα από το πετρέλαιο της Μέσης Ανατολής και να μειωθούν οι ρύποι που συμβάλλουν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου». «Και τα απόβλητα;» ρώτησαν αλαφιασμένοι οι οικολόγοι των ΗΠΑ, «τι θα κάνουμε με τα θανατηφόρα πυρηνικά απόβλητα και τον κίνδυνο από νέα ατυχήματα τύπου Τhree Μile Ιsland;» Τότε, την πρώτη εβδομάδα του Μαρτίου, ήλθε «ξώφαλτσα» η απάντηση από δύο γερουσιαστές- Οrrin Ηatch από τη Γιούτα και Ηarry Reid από τη Νεβάδα - που υπέβαλαν πρόταση σχεδίου νόμου για τη χρήση θορίου αντί ουρανίου στους πυρηνικούς σταθμούς ως λύση για τα απόβλητα! Την ίδια εκείνη εβδομάδα η αμερικανική Γερουσία ψήφισε υπέρ του συμφώνου πυρηνικής συνεργασίας με την Ινδία, τη χώρα που κατ΄ εξοχήν επενδύει στη χρήση θορίου ως καυσίμου για πυρηνική ενέργεια.

Το τρίπτυχο είχε ξετυλιχθεί και... η παραζάλη επίσης. Τι ακριβώς συμβαίνει;

Η σύντηξη δουλεύει, η σχάση βολεύει 
Επιστημονικά οι ειδήσεις του Ιανουαρίου ήταν ό,τι πιο ελπιδοφόρο είχαμε ακούσει τα τελευταία χρόνια. Διότι καλά τα σχέδια και οι ετοιμασίες για τον ΙΤΕR και τους λοιπούς πανάκριβους σταθμούς σύντηξης, αλλά στην πράξη δεν είχαμε ακόμη δει σύντηξη όπου η ενέργεια που πήραμε να ήταν περισσότερη απ΄ όση ξοδέψαμε. Και αυτό ακριβώς ήταν που έγινε κατορθωτό στα τέλη Ιανουαρίου: Στο Εργαστήριο Livermore της Καλιφόρνιας πυροδοτήθηκε ένα τεράστιο σύστημα λέιζερ, μεγέθους τριών γηπέδων ποδοσφαίρου. Στόχος των 192 ισχυρών ακτίνων λέιζερ ήταν μια μικρή κάψουλα από χρυσό, διαμέτρου περίπου ενός εκατοστού, που εμπεριείχε μείγμα δευτερίου και τριτίου. Ο καταιγισμός ακτίνων θέρμανε την κάψουλα στα 3,3 εκατομμύρια Κelvin και η υψηλή ενέργεια των λέιζερ μετατράπηκε σε ακτίνες Χ, οι οποίες συμπίεσαν το καύσιμο υλικό με πίεση δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη απ΄ ό,τι πάνω στη Γη. Το αποτέλεσμα ήταν να καταρρεύσουν οι δομές του δευτερίου και του τριτίου, να γίνει σύντηξη του πλάσματος και να ελευθερωθεί ωφέλιμη ενέργεια μεγαλύτερηεπιτέλους- από όση είχε ξοδευτεί για την πυροδότηση των λέιζερ!

Επιστημονικά, λοιπόν, η σύντηξη δουλεύει, αλλά τεχνολογικά απέχουμε ακόμη πολύ από την αξιοποίησή της ώστε να παράγει το ρεύμα που θα φθάνει στην πρίζα μας. Ο κυριότερος λόγος είναι ότι η ενέργεια που απαιτήθηκε να παραγάγουν οι ακτίνες λέιζερ επί ένα χιλιοστό του δευτερολέπτου ήταν ισχύος 500 τρισεκατομμυρίων Watt (χίλιες φορές μεγαλύτερη απ΄ όση απορροφά το σύνολο του ενεργειακού δικτύου των ΗΠΑ!). Αρα η κατασκευή των απαραίτητων εργοστασίων θέλει τον χρόνο της και η κλασική σχάση των πυρήνων είναι η μόνη βραχυμεσοπρόθεσμα εφικτή πυρηνική επιλογή.

Το στοιχείο της... ντροπής 
Η πρόταση που υποβλήθηκε από τους δύο αμερικανούς γερουσιαστές, η αξιοποίηση θορίου αντί ουρανίου, έχει πίσω της μακρά ιστορία. Μια ιστορία που ξεκίνησε το 1819, όταν ένα τεμάχιο άγνωστου μεταλλεύματος έφτασε στο γραφείο του νορβηγού καθηγητή ορυκτολογίας Εσμαρκ (Jens Εsmark). Ο Εσμαρκ το εξέτασε, αλλά μη μπορώντας να βρει τη σύστασή του το ονόμασε αισχυνίτη (aeschynites), προφανώς λόγω της αισχύνης που ένιωσε από την αδυναμία του να το εξιχνιάσει. Κατέφυγε στον φημισμένο χημικό της Σουηδίας Μπερζέλιους (J ns Jakob Βerzelius), ο οποίος βρήκε ότι αποτελούνταν κατά 60% από ένα νέο μέταλλο του περιοδικού πίνακα στοιχείων, το οποίο βάφτισε θόριο (Τh)- τιμώντας τον σκανδιναβικό θεό Θορ. Το θόριο είναι συγγενές του ουρανίου και διασπάται με εκπομπή ραδιενέργειας, όπως κι εκείνο, αλλά έχει πολύ μικρότερο χρόνο ημιζωής και βρίσκεται σε πολύ μεγαλύτερη αφθονία στη φύση. Η δυνατότητα αξιοποίησης του θορίου ως καυσίμου παραγωγής ενέργειας από πυρηνική σχάση πρωτοδιερευνήθηκε το 1955 από τον επικεφαλής του Εθνικού Εργαστηρίου Οak Ridge των ΗΠΑ Αlvin Weinberg. Παρακινήθηκε αρχικά από το ότι ήταν πολύ πιο προσιτό από το ουράνιο, αλλά γρήγορα ανακάλυψε πως ήταν και πολύ πιο συμφέρον ενεργειακά: κατά τη σχάση του άφηνε πολύ λιγότερα ραδιενεργά κατάλοιπα, που κι αυτά διαρκούσαν λιγότερο από εκείνα του ουρανίου, αλλά δεν εμφάνιζε και τους κινδύνους «λιωσίματος» που είχε το ουράνιο. Σχεδίασε λοιπόν έναν νέο τύπο πυρηνικού αντιδραστήρα που τον κατασκεύασε το 1965 και απέδειξε την αξία του. Ωστόσο η συγκυρία του Ψυχρού Πολέμου έθαψε το πολύτιμο αυτό εύρημα: το στρατιωτικοβιομηχανικό κατεστημένο των ΗΠΑ προτίμησε την κατασκευή πυρηνικών σταθμών ουρανίου προκειμένου να έχουν ως παράγωγο το εμπλουτισμένο ουράνιο που χρειάζονταν για τις βόμβες. Ετσι το αθώο θόριο μπήκε στο χρονοντούλαπο της αδιαφορίας.

Ο ινδικός μοχλός 
Θα έμενε εκεί αν μια ανερχόμενη δύναμη του Τρίτου Κόσμου, η Ινδία, δεν έψαχνε να βρει εναλλακτική λύση για την ενεργειακή αυτοδυναμία της. Εχοντας υπογράψει από το 2005 τη «συμφωνία 123» με τις ΗΠΑ, είχε υποχρεωθεί να υφίσταται τον έλεγχο και τους περιορισμούς σε κάθε διακίνηση ουρανίου. Ωστόσο, κατά μια μοναδική παγκοσμίως συγκυρία, η Ινδία είχε από το 2002 ως το 2007 πρόεδρό της τον πατέρα του πυρηνικού της προγράμματος, τον καθηγητή Πυρηνικής Φυσικής Αμπντούλ Καλάμ (Dr Α.Ρ.J. Αbdul Κalam). Κι αυτός... είχε διαβάσει τα βιβλία του Αlvin Weinberg.

Λογικά αυτή η στροφή της ιστορίας έπρεπε να είναι γνωστή στους έλληνες φυσικούς και πολιτικούς. Διότι, πολύ απλά, ήταν στις 4 Μαΐου 2007, κατά την εν Αθήναις ομιλία του στον «Δημόκριτο», που ο Αμπντούλ Καμάλ διακήρυξε το νέο δόγμα ενεργειακής πολιτικής της Ινδίας: «Οι αντιδραστήρες θορίου είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ινδικής ενεργειακής ανεξαρτησίας» δήλωσε. Και είχε κάθε λόγο να το πράξει καθώς η Ινδία διαθέτει τα μεγαλύτερα παγκοσμίως κοιτάσματα θορίου, μετά την Αυστραλία.

a.kafantaris@gmail.com ΑΓΩΝΑΣ ΔΡΟΜΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΘΟΡΙΟ 

Αριστερά ο αισχυνίτηςόπου πρωτοεντοπίστηκεκαι δεξιά η καθαρή μορφή του θορίου, του νέου ίσως καυσίμου του πλανήτη

Από τότε που ο Αμπντούλ Καμάλ διακήρυξε το νέο ενεργειακό δόγμα της Ινδίας διεξάγεται ένας ιδιόμορφος αγώνας δρόμου: οι Ινδοί στράφηκαν για τεχνογνωσία στη μοναδική αμερικανική εταιρεία που ασχολούνταν με το θέμα, την Τhorium Ρower- νυν Lightbridge. Η Τhorium Ρower αντλούσε κεφάλαια από την κυβέρνηση των ΗΠΑ προκειμένου να συνεργάζεται ερευνητικά με το «Λος Αλαμος» της Ρωσίας, το Ινστιτούτο Κουρτσάτοφ της Μόσχας. Εκεί είχαν σχεδιάσει και κατασκευάσει από κοινού αντιδραστήρες θορίου και προσπαθούσαν να πείσουν το πολεμικό ναυτικό των ΗΠΑ να τους δεχθεί στα πλοία του, καθώς είχαν διαστάσεις μόλις 3x15 μέτρα! Τελευταία όμως αποδύθηκαν και σε κάτι πιο άμεσα αποδοτικό: την εύρεση τρόπου αξιοποίησης του θορίου στα υπάρχοντα μοντέλα αντιδραστήρων ουρανίου. Ετσι θα ξεπερνούσαν τον ανταγωνισμό με τους υπάρχοντες «παίκτες» πυρηνικών σταθμών (βλ. General Εlectric, Τoshiba και Siemens) και θα μπορούσαν να είχαν πολύ πιο άμεσα κρατικές πιστώσεις. Οι πρόσφατες ανακοινώσεις Ομπάμα ήταν ό,τι καλύτερο για τα σχέδιά τους, καθώς το Ινστιτούτο Κουρτσάτοφ θα έχει έτοιμους εντός του έτους τους πρώτους σωλήνες θορίου και από το 2015 θα μπορούν να έχουν μαζική παραγωγή για όλους τους πελάτες του πλανήτη. Κι αυτοί ήδη σχηματίζουν ουρά: εκτός από την Ινδία, επενδύσεις στο θόριο ετοιμάζουν τουλάχιστον η Ρωσία, η Κίνα, η Γαλλία και η Νορβηγία, με όλους τους υπόλοιπους (από την Αυστραλία ως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Τουρκία) να παρακολουθούν τσιτωμένοι. Οπως διατείνονται ήδη οι χρηματιστές πρώτων υλών, «το θόριο είναι το καύσιμο του μέλλοντος και όχι το υδρογόνο»!